Maidir leis an gCúirt Pleanála agus Comhshaoil

Is rannán den Ard-Chúirt í an Chúirt Pleanála agus Comhshaoil a bunaíodh le Treoir Chleachtais arna síniú ag an Uachtarán Barniville le héifeacht ón 11 Nollaig 2023.  Is é HC126 an Treoir Chleachtais reatha atá ar fáil ag https://www.courts.ie/ga/content/liosta-plean%C3%A1la-agus-comhshaoil .  Ba cheart do pháirtithe agus do chleachtóirí eolas a chur ar an Treoir Chleachtais seo.  Is é an Breitheamh Humphreys an breitheamh atá i gceannas ar an gCúirt, agus is iad na Breithiúna eile atá sannta don Liosta amhail ó mhí na Samhna 2024 ná na Breithiúna Holland agus Farrell.

Is é cuspóir na Cúirte próiseáil a sholáthar atá chomh héifeachtúil agus atá ag teacht le ceartas maidir le cibé cásanna pleanála agus comhshaoil, agus cásanna gaolmhara mar a shonraítear thuas, a shanntar nó a ligtear isteach ar an Liosta Pleanála agus Comhshaoil.

I measc spriocanna sonracha an Liosta tá:

1. sásra speisialaithe a sholáthar chun cásanna a phróiseáil ar fud sainmhíniú cuimsitheach ar réimse na pleanála agus an chomhshaoil, arna shainiú go leathan, i gcomhréir le Coinbhinsiún Aarhus, ceart dhlí an Aontais chun leighis éifeachtaigh agus caighdeáin intíre, Eorpacha agus idirnáisiúnta eile is infheidhme;
2. rochtain éifeachtach gan pháipéar ar cheartas a sholáthar do chásanna a thagann faoi réim an Liosta agus a ndiúscairt éifeachtúil, chóir agus chothrom a sholáthar;
3. a mhéid a iarrann aon pháirtí air, cibé deimhneacht a sholáthar is féidir a bhaint amach maidir le rialacha costas sula dtabhófar costais inter partes sna himeachtaí;
4. an úsáid is mó is féidir a bhaint as acmhainní agus costais a íoslaghdú trí chásbhainistiú, chun íoslaghdú a dhéanamh ar an ngá atá le hiarratais iolracha idirbhreitheacha nó eatramhacha agus le minicíocht na n-iarratas sin agus le héisteachtaí substainteacha a cuireadh ar atráth, agus aon bhearta eile a dhéanamh chun go rachaidh ábhair ar aghaidh go gasta go dtí an éisteacht agus, nuair a bheidh an éisteacht á héisteacht, go gcinnfear iad go gasta;
5. a mhéid is féidir de réir na n-acmhainní, dátaí éisteachta a chur ar fáil do gach cás atá incháilithe do Liosta chun Dátaí a Shocrú (LFD) ar feadh téarma áirithe, laistigh den téarma lena mbaineann an LFD;
6. an cuspóir ginearálta a chur chun cinn, trí mhodúlú nó eile, nach ndéileáiltear de ghnáth le saincheisteanna maidir le bailíocht dlíthe nó beart a bhfuil feidhm ghinearálta acu ach amháin mura bhfuil pointí eile de dhlí baile nó de dhlí an Aontais cinntitheach; agus
7. na héilimh ar na breithiúna a shanntar don Liosta a chothromú ionas gur féidir leis an gcúirt breithiúnais a thabhairt go tráthúil, agus, a mhéid is féidir, laistigh de thréimhse 2 mhí le linn téarma ón dáta a fhorchoimeádtar an breithiúnas.

Cuimsíonn an Liosta na catagóirí cásanna seo a leanas;

1. imeachtaí a bhaineann le cinntí nó le gníomhartha agus neamhghníomhartha eile a bhaineann le haon cheann de na reachtaíocht seo a leanas de chuid an Aontais nó le haon reachtaíocht lena leasaítear nó lena n-ionadaítear iad (nó le haon reachtaíocht de chuid an Aontais ar cuireadh an méid seo a leanas ina hionad), lena n-áirítear imeachtaí a bhaineann le leordhóthanacht thrasuí na reachtaíochta sin de chuid an Aontais:

1. an Treoir maidir le Cóireáil Fuíolluisce Uirbigh, 91/271/CEE; 
2. an Treoir maidir le Níotráití, 91/676/CEE;
3. an Treoir maidir le Gnáthóga, 92/43/CEE;
4. Coinbhinsiún Aarhus 1998 mar ghné de dhlí an Aontais;
5. an Treoir Réime maidir le hUisce, 2000/60/CE;
6. an Treoir MSC, 2001/42/CE;
7. an Treoir um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta, 2016/228;
8. an Treoir maidir le Torann Timpeallachta, 2002/49/CE;
9. an Treoir maidir le rochtain ar fhaisnéis faoin gcomhshaol (AIE), 2003/4/CE;
10. an Treoir maidir le Dliteanas Comhshaoil, 2004/35/CE;
11. an Treoir maidir le hUisce Snámha, 2006/7/CE;
12. an Treoir maidir le Screamhuisce, 2006/118/CE;
13. an Treoir maidir le hAer Glan don Eoraip, 2008/50/CE;
14. an Treoir Réime um Straitéis Mhuirí, 2008/56/CE;
15. an Treoir Réime Dramhaíola, 2008/98/CE;
16. an Treoir maidir le hÉin, 2009/147/CE;
17. an Treoir maidir le hAstaíochtaí Tionsclaíocha, 2010/75/AE;
18. an Treoir maidir le Measúnú ar an Tionchar ar an gComhshaol (MTC), 2011/92/AE arna leasú le 2014/52/AE;
19. an Treoir maidir le Pleanáil Spásúil Mhuirí, 2014/89/AE;
20. an Treoir maidir le huisce óil, (AE) 2020/2184;
21. aon treoir, rialachán nó ionstraim eile de chuid an Aontais a bhaineann le húsáid talún, leis an muirthimpeallacht, le gnéithe comhshaoil na talmhaíochta agus an iascaigh, le huisce, le speicis, le gnáthóga, leis an aeráid, leis an aer, leis an atmaisféar, leis an ithir, leis an tírdhreach, le horgánaigh ghéinmhodhnaithe, leis an oidhreacht seandálaíochta, stairiúil agus chultúrtha nó le haon ghné eile den chomhshaol nó a bhaineann leis an gcomhshaol ar bhealach eile; nó

2. imeachtaí a bhaineann le cinntí nó le gníomhartha agus neamhghníomhartha eile faoi aon cheann den reachtaíocht seo a leanas nó faoi aon reachtaíocht lena leasaítear iad nó lena n-ionadaítear iad (nó faoi aon reachtaíocht ar cuireadh an méid seo a leanas ina hionad), lena n-áirítear agóidí in aghaidh bhailíocht na reachtaíochta sin nó in aghaidh leordhóthanacht thrasuí dhlí an Aontais inti:

1. an tAcht Imeall Trágha 1933;
2. an tAcht Rialtais Áitiúil (Truailliú Uisce) 1977;
3. An tAcht fán nGníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil, 1992;
4. Acht na mBóithre 1993;
5. An tAcht um Bainistiú Dramhaíola, 1996;
6. An tAcht um Pleanáil agus Forbairt, 2000;
7. Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Rochtain ar Fhaisnéis faoin gComhshaol) 2007 (I.R. Uimh. 133 de 2007);
8. Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Éin agus Gnáthóga Nádúrtha) 2011;
9. an tAcht Foraoiseachta, 2014;
10. An tAcht um Ghníomhú Aeráide agus um Fhorbairt Ísealcharbóin, 2015;
11. An tAcht Forbartha Mianraí, 2017;
12. an tAcht um Pleanáil Limistéir Mhuirí 2021;
13. forálacha reachtúla dá dtagraítear in alt 4(4) den Acht Comhshaoil (Forálacha Ilghnéitheacha), 2011 nó in aon reachtaíocht eile lena ndéantar foráil maidir le toiliú forbartha nó ceadúnú comhshaoil a dheonú, lena n-áirítear go neamh-uileghabhálach nó reachtaíocht lena ndéantar foráil maidir le nósanna imeachta le haghaidh toiliú le haghaidh tionscadail bhonneagair;
14. reachtaíocht maidir le truailliú aeir, dumpáil ar muir, gnéithe comhshaoil an iascaigh, gás, anaclanna náisiúnta ola, peitriliam, truailliú mara nó fiadhúlra;
15. aon reachtaíocht eile a bhaineann le húsáid talún, leis an muirthimpeallacht, le gnéithe comhshaoil talmhaíochta agus iascaigh, le huisce, le speicis, le gnáthóga, leis an aeráid, leis an aer, leis an atmaisféar, leis an ithir, leis an tírdhreach, le horgánaigh ghéinmhodhnaithe, leis an oidhreacht seandálaíochta, stairiúil agus chultúrtha nó le haon ghné eile den chomhshaol nó a bhaineann ar shlí eile leis an gcomhshaol; nó
16. aon reachtaíocht eile lena dtugtar éifeacht do na treoracha dá dtagraítear thuas nó d'ionstraimí dlí idirnáisiúnta a bhaineann le réimsí atá folaithe leis an méid sin roimhe seo;

Tá cleachtóirí dlí agus daoine a dhéanann imeachtaí dlíthiúla a chuimsíonn an Liosta Pleanála agus Comhshaoil dírithe ar athbhreithniú a dhéanamh ar riachtanais an liosta mar atá leagtha amach i dTreoir Chleachtais 126. Féadfaidh an Breitheamh atá i bhfeighil an Liosta nótaí treorach nó feasacháin ina mbeidh ábhar a bhaineann le hoibriú an liosta a eisiúint ó am go ham. Foilseofar na fógraí sin ar an leathanach gréasáin seo nó ar https://www.courts.ie/content/planning-environment-list.

Tá fáilte roimh aon duine a iarrann rochtain ar éisteacht chianda ar shlí seachas trí nasc a chuirtear ar fáil do pháirtithe agus d'ionadaithe dlíthiúla teagmháil a dhéanamh le Cláraitheoir an Liosta trí environment@courts.ie.

Coinníonn Cláraitheoir an Liosta cúrsaíochta. Más mian leat a bheith curtha leis an liosta cúrsaíochta seo, déan teagmháil le environment@courts.ie.

Aon ábhar atá le tabhairt ar aird dhíreach breithimh den Chúirt, ba cheart é a sheoladh ar ríomhphost chuig cúntóir breithiúnach an Bhreithimh sin.  Tá r-phoist leagtha amach ar an leathanach reatha den Dialann Dlí.

I mí an Mheithimh 2020, foilsíodh Clár an Rialtais inar beartaíodh Cúirt Pleanála & Comhshaoil a bhunú.  Mar réamhtheachtaí do chur chun feidhme an chinnidh sin, i mí Dheireadh Fómhair 2020, bhunaigh an tUachtarán Irvine Liosta Pleanála Tráchtála agus Forbartha Bonneagair Straitéisigh (SID), arna bhainistiú ag an mBreitheamh Humphreys, chun cásanna SID agus cásanna pleanála a ligtear isteach sa Chúirt Tráchtála a chumhdach. 

Le héifeacht ó thosach feidhme an liosta, foráladh le treoir chleachtais (HC96) do cheanglas maidir le príomhfhorais agóide chun ráitis dhírithe ar fhorais a sheachaint.  I mí Eanáir 2021, tugadh isteach le treoir chleachtais athbhreithnithe (HC103) téarmaí réamhshocraithe le haghaidh ordú lena ndeonaítear saoire.  Bhí croíleabhar pléadálacha ag teastáil ó mhí Aibreáin 2021.  I mí an Mheithimh 2021, le treoir cleachtais athbhreithnithe (HC107) tugadh isteach an ceanglas páipéir a thaisceadh go leictreonach seachas go fisiciúil ar ardán ShareFile na cúirte, agus cuireadh ar bhonn foirmiúil an ceanglas maidir le croíleabhar pléadálacha.

Sannadh an dara breitheamh, an Breitheamh Holland, i mí Dheireadh Fómhair 2021.  I mí Aibreáin 2022, cuireadh forbairt chónaithe ar mhórscála leis an liosta trí aguisín a ghabhann le treoir an chleachtais.  I mí Mheán Fómhair 2022, de réir threoir an chleachtais HC114, d’aistrigh an tUachtarán Barniville an fheidhm maidir le cásanna a ligean isteach ar an liosta ón gCúirt Tráchtála chuig an liosta féin.  I mí na Samhna 2022 rinne an Rialtas cinneadh foirmiúil chun tacú le bunú na Cúirte Pleanála & Comhshaoil.

I mí Aibreáin 2023, le treoir bhreise maidir le cleachtais (HC119), rinneadh athstruchtúrú ar an liosta mar an Liosta Pleanála Tráchtála agus Comhshaoil, lena ndearnadh foráil maidir le raon leathan cúrsaí comhshaoil a bheith cumhdaithe ag an liosta faoi réir tráchtálachta, chomh maith le rochtain ar fhaisnéis maidir le cásanna comhshaoil agus cásanna satailíte/dlíthíocht straitéiseach líomhnaithe i gcoinne rannpháirtíocht an phobail.  Bhí na húdaráis le cur ar fáil trí liosta seachas trí chóipeanna iomlána ach amháin i gcás nach raibh siad ar fáil ar an ngréasán.  Sannadh tríú breitheamh, an Breitheamh Farrell, don liosta i mí Dheireadh Fómhair 2023.

De bhun chinneadh an Rialtais, bhunaigh an tUachtarán Barniville an Chúirt Pleanála & Comhshaoil go foirmiúil ar 11 Nollaig 2023 (treoir chleachtais HC124).   Chuir sé sin deireadh leis an gceanglas maidir le tráchtáil agus cheadaigh sé don Chúirt déileáil le gach cás pleanála agus comhshaoil.  Áiríodh ann forálacha chun éilimh ar chosaint costas a bhainistiú ar bhealach ordúil.  Cuireadh sceideal treoracha réamhshocraithe san áireamh sa treoir chleachtais.

Athmhúnlaíodh Treoir Chleachtais HC124 i mí Aibreáin 2024 chun éisteachtaí d’ábhair áirithe ar na páipéir a cheadú le toiliú, agus chun foráil a dhéanamh maidir le cásanna a liostú go huathoibríoch ar an liosta chun dátaí a shocrú tar éis pléadálacha a thabhairt chun críche seachas iad a lua tar éis páipéir freasúra agus ó am go ham ina dhiaidh sin. I mí an Mheithimh 2024, glacadh Treoir Chleachtais HC126, lena ndéantar foráil maidir le nósanna imeachta reatha sa Chúirt Pleanála & Comhshaoil.  D’ainmnigh sí an t-iarratasóir mar an páirtí bainistíochta doiciméad réamhshocraithe, agus rinne sí foráil maidir le nós imeachta caighdeánach le haghaidh éisteachtaí (2-3 lá) nó nós imeachta brostaithe (3.5 uair an chloig), go háirithe i ndáil le tionscadail a chumhdaítear leis an treoir maidir le fuinneamh in-athnuaite agus cásanna áirithe eile

I mí na Samhna 2024, foilsíodh liosta caighdeánach údarás ar leathanach gréasáin na Cúirte Pleanála & Comhshaoil.  I mí na Nollag 2024, bunaíodh Grúpa Úsáideoirí ina raibh 17 mball a rinne ionadaíocht ar raon leathan páirtithe leasmhara, chun aiseolas agus tuairimí a thabhairt maidir le nósanna imeachta Cúirte.

I mí an Mhárta 2025, bunaíodh cainéal breathnóireachta beo ar líne ag seoladh gréasáin atá ar fáil go poiblí don phríomhliosta, chun cur ar chumas cleachtóirí agus páirtithe leasmhara eile féachaint ar imeachtaí go cianda. 

I mí Aibreáin 2025, rinneadh athdhearadh ar leathanach gréasáin na Cúirte d’fhonn ábhar a fhoilsiú ar bhealach níos soláimhsithe.  Seoladh cleachtadh aiseolais úsáideoirí freisin d’fhonn feabhas a chur ar eispéireas an úsáideora sa Chúirt.